Charakterystyka przyrodniczo leśna

Lesistość
Średnia lesistość w rejonie Łukowa jest bardzo niska i wynosi zaledwie 22%. Z tego względu bardzo ważne jest zalesianie terenów nieprzydatnych do produkcji rolniczej. Na leśnej mapie Polski, pomimo niskiej lesistości, Nadleśnictwo Łuków jawi się jako zielona plama. Spowodowane jest to skupieniem lasów w 2 zwartych (o sporych rozmiarach) kompleksach.

Klimat
Lasy Nadleśnictwa Łuków leżą w południowej części Krainy Mazowiecko-Podlaskiej, która charakteryzuje się dość ostrym klimatem kontynentalnym. Mamy tu więc gorące lata oraz śnieżne i mroźne zimy. Często też występują przymrozki wyrządzające szkody w młodych uprawach.
Wody

Obszar Nadleśnictwa leży w dorzeczu Bugu i Wisły. Większe rzeki przepływające przez obszar łukowski to: Krzna, Bystrzyca, Świder i Wilga. Nie brak też sztucznych zbiorników wodnych wykorzystywanych jako stawy hodowlane lub zbiorniki przeciwpożarowe. Wywiera to pozytywny wpływ na lasy, które rosną tu w warunkach niedostatecznej ilości opadów (średnia opadów tylko 522 mm/rok).
Gleby
Lasy Nadleśnictwa rosną głównie na glebach rdzawych (66%) i bielicowych (18%), a w mniejszym stopniu na glebach glejowych (6%) i murszowatych (4%). Żyzne gleby rdzawe są właściwe lasom liściastym i powstrzymują przed nadmiernym zakwaszeniem gleby. Gleby bielicowe natomiast wskutek wypłukania minerałów i materii organicznej przez wodę są ubogie i mają kwaśny odczyn. Na takich glebach najlepiej czują się gatunki drzew iglastych.

Siedliska i gatunki
To właśnie układ klimatu (temperatura, opady) i warunków glebowych spowodował, że na obszarze Nadleśnictwa dominują siedliska borowe (59% powierzchni lasów). Zmusza to naszych leśników do popierania głównie gatunków iglastych. Gatunki liściaste stanowią oczywiściebardzo ważny składnik naszych lasów, który wzbogaca glebę w makro- i mikroelementy oraz podnosi odporność całego lasu na niekorzystne czynniki.

Warunki, w jakich rosną lasy (tzw. siedliska) są bardzo różnorodne, od siedlisk suchych (borowych), gdzie warunki rozwoju drzew są bardzo skromne, poprzez siedliska mieszane, w których drzewa rosną bardzo dobrze, aż do bardzo żyznych (lasowych), gdzie świetnie czuje się dąb, olcha i jesion. Przewagę stanowią siedliska borowe z panującą sosną, która zajmuje 83% powierzchni.

Las tutejszy, jak większość lasów w tej krainie przyrodniczo-leśnej, jest mało urozmaicony. Tworzy go zaledwie kilka gatunków (głównie sosna, brzoza, dąb, świerk, olcha, modrzew, grab i klon), ale za to roślinność runa i krzewów jest bardzo bogata. Świadczy to o dużej żyzności gleb w jej górnych warstwach.

Ciekawostką przyrodniczą tego terenu jest występowanie jodły pospolitej na płn.-wsch. granicy zasięgu tego gatunku. Dlatego mamy na naszym terenie 2 jodłowerezerwaty przyrody: „Jata" i „Topór".

Obręby
Nadleśnictwo jest podzielone na dwa obręby różniące się warunkami przyrodniczymi.

Obręb północny (Kryńszczak - 10 500 ha) charakteryzuje się dużą ilością drzewostanów z litą sosną, co sprawia, że jest on podatny na szkody ze strony owadów (tzw. gradacje) oraz pożary. Staramy się przebudować te lasy tzn. zastąpić część sosny gatunkami liściastymi (dostosować drzewostan do siedliska). Przebudowę tę Nadleśnictwo prowadzi od prawie 15 lat starając się ograniczyć powierzchnię tzw. monokultur sosny. Co roku w drodze rębni ID i IIE przebudowywane jest 20 ha lasu. Do przebudowy planowanych jest kolejne 600 ha, co może potrwać ok. 30 lat.
Rębnia ID to usunięcie drzew na całej działce i posadzenie drzew pożądanych gatunków. Jest to więc zabieg jednokrotny.
Rębnia IIE to usunięcie drzew jedynie z części działki (tzw. gniazd) i posadzenie gatunków wymagających ocienienia. Po kilku latach następuje usunięcie pozostałych drzew poza gniazdami i sadzenie drzew gatunków, które lubią silne nasłonecznienie.
Ponadto cechą charakterystyczną dla tego obrębu jest niedostateczna ilość krzewów, które stanowiłyby żer dla zwierzyny leśnej. Efektem tego są szkody w posadzonych w uprawach oraz duże koszty zabezpieczania ich przed sarnami, jeleniami i dzikami.

Obręb południowy (Adamów - 5 100 ha) jest bardziej gatunkowo urozmaicony(więcej tzw. siedlisk lasowych), ma lepiej rozwinięty podszyt (czyli warstwę krzewów i młodych drzew). Jest przyrodniczo ciekawszy, ale - co za tym idzie - trudniej tu gospodarować. Nadmierna wilgoć w glebie nie pozwala na wykonanie pewnych prac w okresie późnej jesieni i wczesnej wiosny. Drogi zazwyczaj są przejezdne dopiero w czasie suszy albo po kilkudniowych mrozach. Wszystkie te czynniki wpływają na odmienną organizację pracy. Pozyskanie oraz zrywka drewna na siedliskach podmokłych prowadzone są w okresie silnych mrozów. Wówczas też możliwy jest transport z użyciem ciężkiego sprzętu. Brak możliwości wywozu surowca drzewnego w terminie powoduje spadek jego jakości (deprecjację). Zabiegi pielęgnacyjne w uprawach (koszenie) trzeba wykonywać wielokrotnie ze względu na bujny wzrost chwastów. [U.G.]